Historia e Udhëtimeve dhe Turizmit
2000 vjet para Krishtit- turizmi ishte kryesisht udhëtim tregtie
2000 vjet para Krishtit, në Indi dhe Mesopotami. Udhëtimet për tregti ishin një tipar i rëndësishëm që nga fillimet e civilizimit. Porti i Lotal-it ishte një qendër e rëndësishme tregtie ndërmjet qytetërimit të luginës Indus dhe qytetërimit Sumerian.
600 vjet para Krishtit e më pas. Format më të hershme të turizmit në kohën e lirë mund të gjurmohen që nga perandoritë e Egjiptit apo Babilonisë së lashtë. Një muze i antikave historike ishte i hapur për publikun në Babiloni. Egjiptianët kanë mbajtur shumë festivale fetare që terhiqnin njerëz që vinin në qytete për të parë veprat e famshme të artit dhe ndërtesat
500 vjet para krishtit, qytetërimi grek. Turistët grekë udhëtuan në vendet e perëndive të shërimit. Grekët gjithashtu kishin festat e tyre fetare që gjithnjë e më shumë u bënë aktivitete për kënaqësi, dhe në veçanti për sport. Athina ishte bërë një vend i rëndësishëm për udhëtarët që vizitonin objektet kryesore, të tilla si Partenoni. Bujtina nisën të ndërtoheshin në qytete të mëdha e në porte për të siguruar strehim për nevojat e udhëtarëve. Kurtizanet ishin argëtimi kryesor i ofruar.
Këtë epokë lindi edhe të shkruarit në udhëtim. Herodoti ishte shkrimtari i parë i udhëtimeve në botë. Guidat u shfaqën në shekullin e katërt duke mbuluar destinacione të tilla si Athina, Sparta dhe Troja. Reklamat në rrugët që kishin shenja drejtuese për popullin për në bujtina, janë gjithashtu të njohura në këtë periudhë.
Perandoria Romake. Pa kufij midis Anglisë dhe të Sirisë, dhe me dete të sigurta nga pirateria për shkak të patrullave romake, kushtet favorizuese udhëtimit kishin ardhur. Rrugë të klasit të parë të shoqëruara me bujtina (paraardhëse të moteleve moderne) promovuan rritjen e udhëtimit. Romakët udhëtuan për në Siçili, Greqi, Rodos, Trojë dhe Egjipt. Nga vitet 300 pas Krishtit, udhëtimet në Tokën e Shenjtë gjithashtu u bënë shumë popullore. Romakët futen guidat e tyre (itineraret), duke renditur hotele me simbole për të identifikuar cilësinë.
Në Mesjetë. Udhëtimi u bë i vështirë dhe i rrezikshëm për njerëzit që udhëtonin për biznes ose për punë. Aventurierët kërkuan famë dhe pasuri nëpërmjet udhëtimit. Evropianët u përpoqën të zbulonin një rrugë detare për në Indi për qëllime tregtare dhe në këtë mënyrë zbuluan Amerikën dhe pjesë te eksploruara të Afrikës. Lojtarët Shëtitës dhe poetët muzikantë, bërë jetesën e tyre duke dhënë shfaqje gjatë udhëtimeve. Misionarët, shenjtorët etj., udhëtuan për të përhapur fjalën e shenjtë.
Turneu i Madh. Nga fillimet e hershme të shekullit të shtatëmbëdhjetë, një formë e re e turizmit u zhvillua si një rezultat i drejtpërdrejtë i Rilindjes. Nën sundimin e Elizabetës së Parë, të rinjtë që kërkonin poste në gjykatë u inkurajuan për të udhëtuar në kontinent për të përfunduar arsimimin e tyre. Më vonë, u bë e zakonshme për arsimimin e një zotërie, që të kompletohej nga një "Turne i Madh", i shoqëruar nga një tutor e që zgjaste për tre ose më shumë vjet. Ndërsa burrat të shtyrë nga gjoja dëshira arsimore, udhëtuan për të shijuar jetën dhe kulturën e Parisit, Venecias apo Firencës. Nga fundi i shekullit të tetëmbëdhjetë, kjo gjë ishte institucionalizuar për zotërinjtë. Gradualisht udhëtimi për kënaqësi zëvendësoi udhëtimet edukative. Ardhja e luftërave të Napoleonit i frenoi këto udhëtime për rreth 30 vjet, gjë që çoi në rënien e “zakonit” të Turneut të Madh.
Zhvillimi i Spa-ve. Spa-të e rritën popullaritin në shekullin e shtatëmbëdhjetë në Britani e pak më vonë në kontinentin evropian, si rezultat i ndërgjegjësimit në rritje, në lidhje me cilësitë terapeutike të ujit mineral. Shumë shpejt, trajtimet në lixha fituan natyrën e një simboli të statusit shoqëror. Resortet e këtij karakteri të veçantë tashmë si kënaqësi, u bënë motivimi kryesor i vizitave. Ato u bënë një qendër e rëndësishme e jetës sociale për shoqërinë e lartë.
Në shekullin e nëntëmbëdhjetë ata u zëvendësuan gradualisht me resortet bregdetare.
Në shekullin e nëntëmbëdhjetë ata u zëvendësuan gradualisht me resortet bregdetare.
Dielli, resort me rërë dhe det. Uji i detit u lidh me përfitime shëndetësore. Për këtë arsye vizitorët e hershëm e pinin dhe nuk laheshin në të. Nga fillim të shekullit të tetëmbëdhjetë, resorte të vogla peshkimi u shfaqën në Angli për vizitorët që kishin pirë dhe e zhytsnin veten në ujin e detit. Me mbipopullimin e llixhave në brendësi, vendpushimet e reja në bregdet u rritën në popullaritet. Futja në shërbim e anijeve me avull në shekullin e 19, bënë të mundur prezantimin e më shumë vendpushimeve. Resorti bregdetar gradualisht u bë një pikë takimi shoqëror.
Roli i revolucionit industrial në promovimin e udhëtimit në perëndim
Urbanizimi i shpejtë për shkak të industrializimit çoi në imigracion masiv në qytete. Këta njerëz u joshën për t’i ikur mjedisit të tyre për në vende me bukuri natyrore, shpesh në fshat për ata që donin t’i iknin rutinës së një pune fizikisht dhe psiqikisht të vështirë, drejt një ritmi më të ngeshëm.
Urbanizimi i shpejtë për shkak të industrializimit çoi në imigracion masiv në qytete. Këta njerëz u joshën për t’i ikur mjedisit të tyre për në vende me bukuri natyrore, shpesh në fshat për ata që donin t’i iknin rutinës së një pune fizikisht dhe psiqikisht të vështirë, drejt një ritmi më të ngeshëm.
Pikat kryesore të udhëtimeve në shekullin e nëntëmbëdhjetë
• Ardhja e hekurudhës i dha ritëm të ri fillimisht të udhëtimeve për biznes dhe më vonë për kohën e lirë. Gradualisht trena specialë u vendosën enkas për të marrë vetëm ata që udhëtonin për kënaqësi në destinacionet e tyre.
• Paketa turne të organizuara nga sipërmarrës të tillë si Thomas Cook.
• Vendet europiane realizuan shumë shpesh udhëtime biznesi në kolonitë e tyre për të blerë lëndën e parë e për të shitur mallrat e përpunuara.
• Ardhja e hekurudhës i dha ritëm të ri fillimisht të udhëtimeve për biznes dhe më vonë për kohën e lirë. Gradualisht trena specialë u vendosën enkas për të marrë vetëm ata që udhëtonin për kënaqësi në destinacionet e tyre.
• Paketa turne të organizuara nga sipërmarrës të tillë si Thomas Cook.
• Vendet europiane realizuan shumë shpesh udhëtime biznesi në kolonitë e tyre për të blerë lëndën e parë e për të shitur mallrat e përpunuara.
Shpikja e fotografisë veproi si një mjet përshpejtues kundrejt udhëtimit që promovohej për jashtë shtetit.
• Formimi i zinxhirit të parë të hoteleve, të udhëhequr nga kompanitë hekurudhore që themeluan hotele të mëdha në vendet kufitare.
• Resortet bregdetare filluan të zhvillojnë profile të ndryshme, si për udhëtime ditore, për elita, për lojrat e fatit.
• Llojet e tjera të destinacioneve si resorte për ski, vilat mbi kodra, spote alpinizmi etj.
• Zhvillimi teknologjik i anijeve me avull promovoi udhëtimet mes Amerikës së Veriut dhe Europës.
• Kanali i Suezit hapi rrugë të drejtpërdrejtë deti për në Indi dhe në Lindjen e Largët.
• Kulti i udhëzuesit, i ndjekur nga zhvillimi i fotografisë.
• Formimi i zinxhirit të parë të hoteleve, të udhëhequr nga kompanitë hekurudhore që themeluan hotele të mëdha në vendet kufitare.
• Resortet bregdetare filluan të zhvillojnë profile të ndryshme, si për udhëtime ditore, për elita, për lojrat e fatit.
• Llojet e tjera të destinacioneve si resorte për ski, vilat mbi kodra, spote alpinizmi etj.
• Zhvillimi teknologjik i anijeve me avull promovoi udhëtimet mes Amerikës së Veriut dhe Europës.
• Kanali i Suezit hapi rrugë të drejtpërdrejtë deti për në Indi dhe në Lindjen e Largët.
• Kulti i udhëzuesit, i ndjekur nga zhvillimi i fotografisë.
Turizmit në shekullin XX
Lufta e Parë Botërore u dha përvojën e dorës së parë disa vendeve dhe ngjalli një ndjenjë kureshtje rreth udhëtimit ndërkombëtar për herë të parë. Shkalla e lartë e emigrimit drejt SHBA do të thoshte shumë udhëtime përtej Atlantikut. Automobilizmi privat filloi të inkurajojë edhe udhëtimet nëpër Europë dhe në perëndim. Resorti në breg të detit u bë destinacion tradicional i pushimi familjar vjetor në Britani dhe pati një rritje të popullaritetit në vendet e tjera të perëndimit. Hotelet u përhapën kudo në këto destinacione.
Lufta e Parë Botërore u dha përvojën e dorës së parë disa vendeve dhe ngjalli një ndjenjë kureshtje rreth udhëtimit ndërkombëtar për herë të parë. Shkalla e lartë e emigrimit drejt SHBA do të thoshte shumë udhëtime përtej Atlantikut. Automobilizmi privat filloi të inkurajojë edhe udhëtimet nëpër Europë dhe në perëndim. Resorti në breg të detit u bë destinacion tradicional i pushimi familjar vjetor në Britani dhe pati një rritje të popullaritetit në vendet e tjera të perëndimit. Hotelet u përhapën kudo në këto destinacione.
Lindja e udhëtimit ajror e më pas. Luftërat rritën interesin për udhëtime ndërkombëtare. Këtij interesi i është dhënë forma e turizmit masiv nga industria e aviacionit. Teprica e avionëve dhe rritja e linjave ajrore private ndihmuan zgjerimin e udhëtimit ajror. Avionët ishin bërë të rehatshëm, më të shpejtë dhe në mënyrë të qëndrueshme më të lirë për të udhëtuar jashtë shtetit. Me futjen e Boeing 707 më 1958, kishte mbërritur koha e udhëtimit ajror për masat e gjera. Fillimi i fluturimeve çarter rriti tregun e udhëtimit dhe çoi në krijimin e paketave te turizmit masiv të organizuar. Boeing 747, me kapacitet deri në 400 vende, solli një ulje të ndjeshme në koston e udhëtimit. Resortet bregdetare në Mesdhe, në Afrikën e Veriut dhe Karaibet ishin pikat fillestare më “të nxehta” të turizmit masiv.
