E kanë quajtur Qyteti i serenatave, Qyteti i dashurisë, Qyteti i Artit, Qyteti i birrës, Vendi i kërnackave, Parisi i Vogël, e po të kërkosh, gjen plot epitete të tjera që cilësojnë vlerat e saj por edhe karakteristikat se përse duhet vizituar një qytet si Korça. E hapur qysh herët me botën, drejt perëndimit (shumë korçarë emigruan herët ne Amerikë, por edhe shumë atdhetarë e intelektualë më herët, në Turiqi e Ballkan), Korça është një qytet i qeshur e plot jetë, që të fton në çdo stinë të vizitosh rrugët e saj karakteristike, të mësosh për kulturën dhe historinë e saj, të kuptosh pse shumë atdhetarë që sot mbushin faqet e historisë së kombit, ishin pikërisht nga Korça. Por edhe për të pirrë një birrë me “kërnacka”, do të ndjesh po aq kënaqësi e mikpritje, sepse kudo që të shkosh nëpër qytet e në të gjitha fshatrat e tij, gjëja e parë me të ciëln do të takohesh, është pikërisht mikpritja e korçarëve...

Tashmë të gjithë blerësit shqiptarë e në veçanti adhuruesit e ushqimit, do të kenë mundësi të gjejnë në treg revistën e re SHIJE. E përkushtuar krejtësisht ndaj gastronomisë, revista Shije, është bota e re e ushqimit, ku do të mund të udhëtoni “pa u ngopur”, nëpër shijet e pafundme që dhuron natyra dhe fantazia e njeriut. Një revistë e profilizuar, ashtu siç nuk kishte më parë një të tillë në treg, profesionale dhe me një dizajn elegant, Shija, ju dhuron jo vetëm atë që propozon që në titullin e saj, por edhe forma e imazhe të mrekullueshme. Receta, ushqime, vende, tradita, njerëz, parë në këndvështrimin gastronomik.
I urojmë rrugë të mbarë dhe pastë sukses në udhën e gjatë e të vështirë të tregut shqiptar!

A small change of plans

In fact, the title should be 'Heli Skiing in Valbona', as this experience was predicted to occur as part of V-free activity (Valbona Free Ride Experience) in Valbona, where from about three years, Outdoor Albania invites the best skiers in the world to explore and ski and snowboard the vertiginous sliding slopes of the Albanian Alps after climbing them with the challenging ski-alpinism techniques.

 Kozeta Bruçi

Më 1961 Ulqini renditej ndër vendet e para të rajonit, përsa i përket të ardhurave të turizmit, kurse sot ndër të fundit. Këtë fakt nuk e ndryshon as e dhëna tjetër, se Ulqini është qyteti me sipërfaqen më të madhe afër detit. Problemet e turizmit në Ulqin nisin që nga mungesa e përvojes në regjistrimin e taksës turistike, mungesa e një plani hapësinor dhe strategjik për Ulqinin, mungesa e koordinimit mes qeverisjes vendore dhe asaj qendrore, mungesa e investimeve të huaja, aftësimi i personelit si dhe krijimi i grupeve të punonjësve në pritje të turistëve.

Keto të dhëna u referuan në konferencen e katërt shkencore ndërkombëtare me temë “Perspektiva e zhvillimit ekonomik rajonal nën optikën e zhvillimeve ekonomike lokale dhe ndikimi i sektorit të turizmit në to“.

Turizmi shfaq cilësinë e tij dhe në funksionimin e hotelerisë. Para viteve ‘80, u është dhënë përparësi investimeve ruse, sipas një vije politike denigruese të qeverisjes vendore të asaj kohe në Malin e Zi. Kjo dëmtoi biznesmenët ulqinakë, duke i kuafizuar ata në maksimum, deri në mbylljen e aktivitetit. Sot shihet të jetë përmirësuar ky sektor, por ndërtimet e ulqinakëve në hoteleri ende nuk janë në nivele për të pritur fluksin e madh të turistëve me të cilin përballet qyteti.

Vetë kryetari i komunës, Nazif Cungu, në konferencën e sipërpërmendur thekson faktin se pret aporvimin nga qeveria qendrore për ndërtimin e një hoteli të madh në Ulqin Në një hotel të nivelit mesatar, qëndrimi së bashku më dy vakte në ditë, për një person kushton 28-30 euro.

Po të pyesësh ulqinakët se me çfarë jetojnë, ata shprehen: “Me të ardhurat gjatë sezonit turistik të verës dhe me bujqësi“. Por teksa viziton tregun e fruta-perimeve në Ulqin mëson nga fermerët apo shitësit, se dominojnë prodhimet e importit dhe çmimet janë pak më të larta se në Shkodër. Është paradoksale kur thuhet nga specialistët se 1 ha tokë bujqësore në Ulqin, për nga rendimenti është e barazvlefshme me 1 ha tokë në Vojvodinë, dhe të mendosh se Ulqini ka 12 mijë ha tokë, nuk është e vështirë të nxjerrësh konkluzionet për zhvillimin e bujqësisë në këtë qytet.

* * *

Jeta në Ulqin nis pas orës 9 të mëngjesit. Mjaft dyqane hapen dhe më vonë për t’u mbyllur disa prej tyre në orën 23.00. Shërbimi është tejet i kulturuar, sidomos ndaj vizitorëve, por dhe çmimet nuk të befasojnë më nivele të larta. Ende janë të pranishme investimet kinëze, kryesisht tek mallrat industrial, e vetëm së fundmi është kërkuar kontroll mbi cilësinë e tyre.

Në raport me qytetet bregdetare në Shqipëri, Ulqini të befason më pastërtinë në çdo cep të tij. Si duket në ketë drejtim kultura e krijuar meriton vlerësimin maksimal. Në Ulqin dëgjon të komunikohet në dy gjuhë. Në dyqane punonjëset pasi identifikojnë përkatësinë, komunikojnë në gjuhën që flet klienti. Numri i popullsisë në Ulqin ka shkuar në 27 mijë banorë. Nëse dikur shqiptarët zinin 85% të popullsisë, sot ata zenë 80% të saj. Emigrimi dhe ulja e numrit të lindjeve, janë dy arsyet kryesore qe e kanë ndryshuar ketë raport.

Në Kalanë e Ulqinit mund të hyhet nga veri-lindja ose nga gjiri nëpër portën kryesore. Këtu gjendet Tregu i Robërve, ku dominon Kulla e Balshajve (shek. XII), në të cilën është e vendosur Galeria e Arteve.

Përballë galerisë gjendet Muzeu Etnografik. Kah jugu, afër detit, përballë njëra-tjetrës, janë dy ndërtesa madhështore: Pallati i Ballshajve dhe Pallati e Venedikut. Në anën përëndimore të qytetit të vjetër është kisha ortodokse e Shën Nikollës. Në periudhën e sundimit osman, kisha ishte e shndërruar në xhami, por në vitin 1890 përsëri u kthye në kishë, në kujtim të dëshmorëve të luftës së vitit 1878.

Xhamija e Pashës, u ndërtua në vitin 1719. Në afërsi të xhamisë janë hamamet turke, të vetmet objekte të këtij lloji në Malin e Zi. Në pjesën veriore të qytetit janë dy kisha të tjera. Njëra prej tyre, sikurse edhe ajo në qytetin e vjetër, mban emrin e Shën Nikollës dhe është e ndërtuar në përfundim të administratës turke në Ulqin.

Në kala takon Ismajl Bushatin, një pasardhës i familjes së madhe të Bushatlinjve të Shkodrës. Ai konsiderohet sot si heroi i kalasë së Ulqinit. Në vitin 1979, kur ra tërmeti i madh, qeverisja malazeze donte të përfitonte nga fatkeqësia natyrore për të nxjerrë shqiptarët jashtë kalasë. Ismajli nuk u thye para presionëve dhe përballjeve të vazhdueshmë më policinë, as para joshjeve qe kapnin vlerën e 5000 eurove sot, të cilat askush nga të larguarit nuk i përfitoi. Ai qëndroi aty 2 vjet pa ujë dhe drita, së bashku më familjen e tij, dhe nuk e lëshoi kalanë. Më pas u la i lirë të jetonte, pasi u konsiderua i pathyeshëm dhe këmbëngulës. Sot në kalanë e Ulqinit jetojnë 35 familje. Në brendësi të saj ka disa restorante, të cilat kanë ruajtur traditën e hershmë, një kusht i domosdoshëm që e kërkojnë dhe vetë turistët.

Sa i takon jetës së natës, ajo merr gjalleri vetëm në stinën e verës. Tani në pranverë daljet vijojnë deri në orën 22.00. Më pas qyteti boshatiset nga njerëzit.

Është më mirë ta debatojmë çështjen pa e zgjidhë, se sa ta zgjidhim çështjen pa e debatuar – ka shkruar më shumë se 200 vjet më parë humanisti francez Joseph Joubert. Edhe pse pa u nisë nga kjo aksiomë, porse vetëm nga domosdoshmëria e një shoqërie si kjo shqiptarja për mosfshehjen e të vërtetave, revista “Travel” e instaloi debatin në një formë dhe përmbajtje demokratike e gjithpërfshirëse përkundrejt reagimeve të njerëzve pa dilema që ende pyesin se ç’hyn debati në një revistë turistike. Me pjesëmarrje që nga pronari i një hani modest deri te menaxherët e komplekseve luksoze turistike, debati ka qenë i orientuar kah interesi publik për zhvillimin e turizmit, si njëri nga sektorët më të fuqishëm të ekonomisë shqiptare. Janë trajtuar tema dhe janë dhënë të fakte që i kanë shërbyer nxjerrjes në dritë të së vërtetës, ballafaqimit të këndvështrimeve, ideve, realiteteve në këtë sektor.

I tillë është edhe debati i këtij numri, me pjesëmarrjen e jashtëzakonshme të ministrit të Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sportit. Gjithashtu edhe të drejtorit të Agjencisë Kombëtare të Turizmit, si dhe të kryetarit të UOSH.

Padyshim që së pari duhet përgëzuar gatishmëria e ministrit për t’u bërë pjesë e këtij debati në një medium si “Travel” që duhej të ishte një botim apo bashkëbotim i MTKRS, por gjithësesi i mbështetur fuqishëm nga kjo ministri. Nga ana tjetër nuk mund të mos përmendim shmangien nga debati të drejtuesve të shoqatës ombrellë të turizmit shqiptar, shprehur me zgjedhime të pafundme foljesh kalimtare joveprore në vetën e tretë njejës.

Megjithatë, duke u kthyer te debati, me kënaqësi konstatohet se pjesmarrësit, pavarësisht pozicioneve, kanë një optimizëm të argumentuar në lidhje me pritshmëritë për këtë sezon turistik, qoftë përsa i takon numrit të vizitorëve – për të cilin ministri premton rritje 10-15 % krahasuar me vjet, por edhe sa i takon rritjes së të ardhurave nga ky sektor, pasi dihet rënia e këtyre të ardhurave në raport me 2010, edhe pse 2011 kishte - sipas qeverisë – numër rekord turistësh.

Janë disa çështjet, të cilave pjesmarrësit në debatin e këtij numri nuk i janë qasur në të njëjtën mënyrë, por ndër më shqetësueset në një plan afatgjatë, duket se është lehtësia me të cilën pranohet se disa nga nismat ligjore në funksion të turizmit nuk janë kryer ende, edhe pse janë premtuar prej kohësh: ligji për turizmin, ligji për shmangien 8 vjet nga taksat për bizneset që investojnë në zonat malore, si dhe vetë strategjia kombëtare e turizmit.

Pavarësisht se ministri ka renditur një listë me emrat e segmenteve rrugore ku Ministria e Transporteve ka ndërhyrë ose po ndërhyn për të përmirësuar gjendjen, diçka tjetër që del nga ky debat është se, qoftë ministri, qoftë drejtori i AKT, i janë shmangur përgjigjes lidhur me fatin e rrugës së Thethit – njërit prej atraksioneve turistike më të frekuentuar pa ndërprerje qysh në fund të shekullit të XIX, anipse vetë kryeministri e ka ngritur këtë problem sa herë është folur për turizmin malor në Shqipëri. Në të vërtetë, shqetësimet për këtë segment rrugor – sikurse edhe për gjendjen e pashpresë me plehërat dhe ujërat e zeza në zonat turistike, janë tejet të vjetra për turizmin në Shqipëri.

Kështu pra, debatet – sikurse ky i këtij numri në “Travel”, mund të mos na i zgjidhin çështjet, por më së paku na i bëjnë të ditura ato. E më së shumti na civilizojnë deri në atë masë sa të kuptojmë se realieti nuk përbëhet veç prej njohurive, përvojës e as perceptimit tonë për të.

Njëjtë është edhe për turizmin.